 |
Η Θεά της γεωργίας κατά την Ελληνική Μυθολογία
Agrocapital.gr
Η Δήμητρα είναι μια από τις μεγαλύτερες και παλαιότερες θεές του αρχαίου ελληνικού πανθέου. Κόρη του Κρόνου και της Ρέας, αδερφή του Δία, του Ποσειδώνα, του Πλούτωνα, της Ήρας και της Εστίας. Όπως φανερώνει και το όνομά της, η Δήμητρα είναι η μάνα Γη. Η Δήμητρα είναι η θεά της γονιμότητας, η προστάτιδα της γεωργίας και των καλλιεργειών γενικότερα, η θεά της βλάστησης και συνήθως απεικονίζεται να κρατάει κάποιο στάχυ και σε ορισμένες περιπτώσει δάδα.
Η Δήμητρα είναι μια θεά που αφιέρωσε όλη σχεδόν την ζωή της στους ανθρώπους. Σχεδόν τον πιο πολύ καιρό ήταν κάτω στην γη και τους μάθαινε πώς να οργώνουν, πώς να θερίζουν, πώς να ποτίζουν και πώς να τρέφουν τα κατοικίδια ζώα. Στα χέρια της κράταγε πάντα έναν χρυσό δρεπάνι που συμβόλιζε τους γεμάτους στάχυα αγρούς. Απ’ όπου πέρναγε οι πολιτείες πλούταιναν κι η γη γέμιζε καρπούς, τα λιβάδια πρασίνιζαν και τα ζώα πλήθαιναν. Σύντροφό της αχώριστο είχε πάντα τον γιο της Πλούτο που ‘ταν πάντα πρόθυμος να σκορπίσει αφθονία. Μαζί με τον Δία έκανε ένα παιδί την Περσεφόνη, την πολυαγαπημένη της κόρη.
Ο Ήλιος πράγματι ήξερε και της είπε τι είχε συμβεί. Θυμωμένη η θεά, ορκίστηκε να μην ξανανέβει στον Όλυμπο και να μην ξαναφήσει το χώμα να καρπίσει ώσπου να ξαναπάρει πίσω την πολυαγαπημένη της κόρη…- …και το δρεπάνι μου στα δυο θα το κόψω μιας κι αχρείαστο πια θα ‘ναι, σαν ούτε ένα κλωνάρι σιταριού δεν θα φυτρώσει…μεταμορφώθηκε λοιπόν σε μια ζαρωμένη φτωχή γριά κι άρχισε να γυρίζει σε πόλεις και σε χωριά να ξεχάσει τον πόνο της μα του κάκου…
Κουρασμένη κάποτε έφτασε και στην Ελευσίνα, όπου κάθισε σε μια πέτρα να ξεκουραστεί. Σε λίγο φάνηκαν κάτι κοπέλες, που μόλις την είδαν έτσι στεναχωρημένη να κλαίει, τη λυπήθηκαν και τη ρώτησαν τι έχει. Η Δήμητρα τότε, τους είπε ψέματα πως την έλεγαν Δηώ, πως είχε ξεφύγει από κάτι πειρατές που την είχαν κλέψει και πως γύρευε δουλειά. τότε οι κοπέλες της είπαν πως ήταν κόρες του βασιλιά της Ελευσίνας, Κελεού κι αν ήθελε θα μπορούσε να πάει μαζί τους στο παλάτι και ν’ αναθρέψει το μικρό τους αδέρφι τον Δημοφώντα. Πράγματι έτσι κι έγινε. Ο Κελεός κι η γυναίκα του Μετάνειρα της φέρθηκαν με καλοσύνη κι η Δήμητρα για να τους ανταμείψει θέλησε να κάνει τον Δημοφώντα αθάνατο περνώντας κάθε βράδυ το σώμα του απ’ τη φωτιά.
Μια νύχτα όμως την ανακάλυψε η Μετάνειρα, που χωρίς να ξέρει τίποτα φοβήθηκε κι έβαλε τις φωνές. Θυμωμένη η θεά της έδωσε πίσω το παιδί και αφού είπε στον Κελεό ποια ήταν, του ζήτησε να της φτιάξει ένα ναό για να πάει να μείνει μακριά απ’ όλους. Στο μεταξύ όλη η γη είχε ερημώσει.Οι άνθρωποι πέθαιναν απ’ την πείνα και παρακάλαγαν τη Δήμητρα να τους λυπηθεί. Όμως τη θεά λίγο την ένοιαζε για τον πόνο τους, μιας και ο δικός της, της φαινόταν πιο μεγάλος και αγιάτρευτος. Τότε ο Δίας έστειλε τον Ερμή στον Άδη για να φέρει πίσω την Περσεφόνη στη μάνα της. Μα ο Πλούτωνας δεν την άφησε να φύγει παρά μόνο αφού του υποσχέθηκε πως θα μοιράσει το χρόνο στα δυο και το ένα μισό θα το περνάει κοντά του. Κι από τότε όταν ανέβαινε στη γη η Περσεφόνη, όλα λουλούδιαζαν και κάρπιζαν κι ο ουρανός γινόταν γαλάζιος. Μα σαν κατέβαινε στον άντρα της, λυπημένη η θεά τ’ άφηνε όλα να ξεραθούν και τότε ακολουθούσαν οι κρύοι μήνες του χειμώνα.
Επειδή η Δήμητρα δεν μπορούσε πάντα να ταξιδεύει και να διδάσκει τους ανθρώπους, σκέφτηκε να μάθει σε κάποιον τη δουλειά της και να τον στείλει στα πέρατα του κόσμου για να την διαδώσει. Τότε θυμήθηκε πάλι την οικογένεια του Κελεού, που της είχε φερθεί τόσο καλά και αποφάσισε να δώσει τη θέση της στον μεγαλύτερο γιο του, τον Τριπτόλεμο. Από τότε λοιπόν ο Τριπτόλεμος έγινε προστατευόμενός της και πολλές φορές η θεά τον γλίτωσε από τον θάνατο, όπως μια νύχτα στη Σκυθία, όπου ο βασιλιάς της χώρας, Λύγκος, θέλησε να σκοτώσει τον νέο, αν κι ήξερε πως ήταν σταλμένος από τη θεά, επειδή τον ζήλευε. Η Δήμητρα θυμωμένη για να τον τιμωρήσει τον μεταμόρφωσε σε αγριογούρουνο.Αλλά και κάθε φορά που κάποιος θνητός δεν την σεβόταν έβρισκε σκληρή τιμωρία.
Κάτι τέτοιο έγινε και με τον βασιλιά της Θεσσαλίας Ερυσίχθονα, που θέλοντας να χτίσει ένα
παλάτι, έκοψε δένδρα απ’ το ιερό της δάσος. Η Δήμητρα τον καταδίκασε να πεινάει αιώνια κι ο δυστυχισμένος βασιλιάς στο τέλος έφαγε και το ίδιο του το σώμα απ’ την πολλή πείνα, βρίσκοντας έτσι άσχημο θάνατο.Μα έστω κι αν μερικές φορές στεκόταν τόσο σκληρή, αυτό δεν εμπόδισε καθόλου τους ανθρώπους να την αγαπούν γιατί ήταν δίκαιη και πάντα έτοιμη να τους βοηθήσει. Γι’ αυτό και της είχαν αφιερώσει αμέτρητους ναούς κι έκαναν διάφορες γιορτές για να την τιμήσουν. Όσο για την Δήμητρα, τους ανταπόδινε την αγάπη τους με καταπράσινα λιβάδια κι αγρούς γεμάτους ώριμο σιτάρι.
Όπως φανερώνει και το όνομά της, η Δήμητρα είναι η μάνα Γη. Δεν θα πρέπειαπό τον χαρακτηρισμό αυτό να την συγχέουμε με την γιαγιά της την Γαία. ΗΔήμητρα είναι η θεά της γονιμότητας, η προστάτιδα της γεωργίας και των καλλιεργειών γενικότερα, η θεά της βλάστησης και συνήθως απεικονίζεται νακρατάει κάποιο στάχυ και σε ορισμένες περιπτώσει δάδα. Κόρη του Κρόνου και τηςΡέας και η Δήμητρα από νωρίς είχε την ίδια μοίρα με τα αδέλφια της καταλήγονταςστο στομάχι του πατέρα της έως ο Δίας να τους απελευθερώσει.
Η τύχη της ξανθιάς και όμορφης κόρης της Ρέας, με το που ήρθε στο φως, ήταν σκληρή. Η μικρή Δήμητρα -όπως και τα αδέλφια της- κατέληξε στο στομάχι του άκαρδου πατέρα της κι απελευθερώθηκε μόνο όταν ο μικρότερος αδερφός της Δίας μ' ένα του τέχνασμα κατόρθωσε να τον ξεγελάσει.Η Δήμητρα ως θεά διέφερε σημαντικά από τις άλλες γυναικείες θεότητες. Έξυπνη κι ελκυστική, είχε από την αρχή απαρνηθεί τη θεϊκή κατοικία. Δεν κατοικούσε ποτέ στον Όλυμπο, αλλά στους ειδικά γι' αυτήν αφιερωμένους ναούς, κοντά σ' αυτούς που την πίστευαν και τη λάτρευαν.
Η θεά της γεωργίας, διακριτική έως απόμακρη, σεμνή και αρκετά συνεσταλμένη, είχε από πολύ νωρίς κερδίσει τη συμπάθεια και την εύνοια των υπόλοιπων Ολυμπίων θεών. Οι δυνατότητες, τα προσόντα και η αξία της είχαν απ' όλους αναγνωριστεί, ενώ η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας της απαιτούσαν ιδιαίτερη προσέγγιση-αντιμετώπιση, ξεχωριστή διάθεση κατανόησης και σεβασμό.
Από νωρίς, όπως όλες οι θεές, για την ομορφιά και τα γενικότερα προσόντα της έγινε στόχος για πολλούς θεούς. Πρώτος ήταν ο Δίας αυτός που κατάφερε με τέχνασμα να την εξαπατήσει και να σμίξει μαζί της. Αν και η Δήμητρα από την αρχή αντιστεκόταν σε κάθε επίδοξο και φιλόδοξο που προσπαθούσε να την αποπλανήσει, Ο Δίας μεταμορφωμένος σε ταύρο κατάφερε να κάμψει τις αντιστάσεις της. Από την ένωσή τους προέκυψε η Περσεφόνη, η πολύαγαπημένη κόρη της Δήμητρα στην οποία αφωσιώθηκε ολοκληρωτικά και ο πόνος της ήταν απερίγραπτος όταν την απήγαγε ο Πλούτωνας στο σκοτεινό του βασίλειο. Ο Ποσειδώνας ήταν ο δεύτερος από τους δυο αδερφούς που επιτέθηκε στη Δήμητρα με ερωτικούς σκοπούς. Η θεά προκειμένου να τον αποφύγει μεταμορφώθηκε σε φοράδα και κρύφτηκε στα κοπάδια του γιου του Απόλλωνα Όνκιου. Ο Ποσειδώνας, πανέξυπνος καθώς ήταν, δεν άργησε να αντιληφθεί το τέχνασμά της. Χωρίς να χάσει καθόλου χρόνο μεταμορφώθηκε σε ίππο, την κυνήγησε κι έσμιξε μαζί της. Μια κόρη,που δεν επιτρεπόταν να προφερθεί το όνομά της (προκειται για την Δεσποινα ,θεα της γονιμοτητας) κι ένα άλογο με μαύρη χαίτη (ο Αρίωνας) ήταν οι καρποί του ερωτικού τους σμιξίματος.
Η Ολύμπια θεά, πέρα από το ερωτικό σμίξιμό της με τους δύο αδερφούς της, δέχτηκε και τον έρωτα ενός νεαρού θνητού, τον οποίο και αγάπησε παράφορα. Στο γάμο του Κάδμου και της Αρμονίας η Δήμητρα γνώρισε τον όμορφο Ιάσονα και αμέσως τον ερωτεύτηκε. Χωρίς αναστολές και ντροπές εγκατέλειψε μαζί του το γάμο και στις αυλακιές ενός καλά οργωμένου χωραφιού, παραδόθηκε στην αγκαλιά του. Μετά την ερωτική τους ένωση, Δήμητρα και Ιάσονας επέστρεψαν στην κοσμική συγκέντρωση με εμφανή τα σημάδια της πράξης τους. Λάσπες στα μπράτσα και στα πόδια έκαναν όλους ν' αντιληφθούν το περιστατικό και να θυμώσουν πολύ. Ιδιαίτερα ο Δίας, που δεν του άρεσε οι θεές να σμίγουν με θνητούς, αντέδρασε βίαια στην ένωση αυτή, κεραυνοβόλησε τον Ιάσονα, ενώ μετά από λίγο χρονικό διάστημα ερχόταν στο φως ο σπόρος του Ιάσονα από την ένωσή του με τη Δήμητρα, ο μικρός Πλούτος.Ο θάνατος του Ιάσονα δεν ήταν το μοναδικό κακό που γνώρισε η Δήμητρα από τον Δία.
Πολλοί οι μύθοι που συνδέονται με την θεά Δήμητρα. Ο γνωστότερος όλων η απαγωγή της κόρης της Περσεφώνης από τον Πλούτωνα. Η Δήμητρα ήταν μια πιστή και αφοσιωμένη στην κόρη της μητέρα. Τρυφερή και γλυκιά, έτρεφε για την Περσεφόνη μια ιδιαίτερη αδυναμία που αντικατοπτριζόταν στη μεταξύ τους σχέση. Μετα απο την απαγωγη και τις ακαρπες προσπαθειες της θεας να βρει την κορη της αγανακτά κι αποφασίζει να μην επιστρέψει στον Όλυμπο για να ζητήσει εξηγήσεις. Κατά τις περιπλανήσεις της κανείς δεν μπορεί να την αναγνωρίσει. Η κούραση και η εξάντληση είχαν αλλοιώσει τη θεϊκή της υπόσταση έτσι ώστε κανείς και τίποτα να μην μπορεί να την αντιληφθεί.
Η Δήμητρα απογοητευμένη και αγανακτισμένη από τις συμφορές που τη βρήκαν κι από τις αντίξοες καταστάσεις που μέχρι τώρα βίωσε και βιώνει στέλνει σ' ολόκληρο τον κόσμο τη μεγαλύτερη δυστυχία που θα μπορούσε ποτέ να του έρθει. Αναγκάζει τους σπόρους να μείνουν κρυμμένοι μέσα στο χώμα και καθιστά τη γη άγονη κι ανίκανη να βλαστήσει.
περισσότερα:
ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ
